5+ mô hình kinh doanh phổ biến cho doanh nghiệp

Mô hình kinh doanh có vai trò quan trọng trong việc giúp các doanh nghiệp vận hành và phát triển. Nhưng thực tế mô hình kinh doanh là gì? Và tại sao việc hiểu rõ khái niệm này lại cần thiết đối với mọi doanh nghiệp? Bài viết này CNV sẽ giúp bạn nắm bắt được mô hình kinh doanh và tìm hiểu các loại mô hình phổ biến hiện nay.

Mô hình kinh doanh là gì?

Mô hình kinh doanh là một bản mô tả chi tiết về cách một doanh nghiệp tạo ra, cung cấp và thu giữ giá trị. Nói cách khác, nó là “công thức” sinh lợi nhuận của một doanh nghiệp, thể hiện cách thức doanh nghiệp đó vận hành và cạnh tranh trên thị trường.

Thành phần cơ bản của mô hình kinh doanh

Mô hình kinh doanh thường bao gồm các yếu tố chính sau:

• Phân khúc khách hàng mục tiêu: Doanh nghiệp nhắm đến nhóm khách hàng nào? Đặc điểm của nhóm khách hàng này là gì?
• Giá trị đề xuất: Sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp mang lại lợi ích gì cho khách hàng? Điểm khác biệt so với đối thủ cạnh tranh là gì?
• Kênh phân phối: Doanh nghiệp sẽ tiếp cận và cung cấp sản phẩm/dịch vụ đến khách hàng bằng cách nào?
• Mối quan hệ với khách hàng: Doanh nghiệp sẽ xây dựng và duy trì mối quan hệ với khách hàng như thế nào?
• Dòng doanh thu: Doanh nghiệp tạo ra thu nhập từ đâu? Khách hàng trả tiền cho sản phẩm/dịch vụ theo hình thức nào?
• Nguồn lực chính: Tài sản quan trọng nhất mà doanh nghiệp cần có để vận hành mô hình kinh doanh là gì?
• Hoạt động chính: Doanh nghiệp cần thực hiện những hoạt động gì để duy trì mô hình kinh doanh?
• Đối tác chính: Ai là đối tác quan trọng giúp doanh nghiệp vận hành mô hình kinh doanh?
• Cấu trúc chi phí: Các chi phí chính của doanh nghiệp là gì?

Tầm quan trọng của việc xây dựng mô hình kinh doanh

Mô hình kinh doanh được ví như kim chỉ nam, đóng vai trò định hướng chiến lược cho doanh nghiệp trong mọi lĩnh vực, ngành nghề. Trước khi bắt tay vào hoạt động kinh doanh, các nhà sáng lập cần nghiên cứu, tìm hiểu và phân tích kỹ lưỡng để lựa chọn được mô hình khả thi và phù hợp. Dưới đây là những lý do quan trọng mà mô hình kinh doanh được coi là yếu tố sống còn của mỗi doanh nghiệp:

• Định hướng chiến lược lâu dài: Mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp xác định rõ lộ trình phát triển, đảm bảo các bước đi đúng đắn, bền vững.
• Tạo giá trị bền vững: Các quy trình và quyết định kinh doanh được xây dựng dựa trên mô hình kinh doanh, giúp doanh nghiệp tạo ra giá trị dài hạn cho khách hàng và các bên liên quan.
• Hình thành ý tưởng và giải pháp tối ưu: Quá trình phát triển mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp đề xuất nhiều ý tưởng, từ đó lựa chọn giải pháp kinh doanh tối ưu nhất.
• Xây dựng lợi thế cạnh tranh: Một mô hình kinh doanh độc đáo sẽ tạo ra những lợi thế riêng biệt, khó sao chép, giúp doanh nghiệp nổi bật trên thị trường.

Quy trình tự xây dựng mô hình kinh doanh riêng

Dưới đây là một quy trình xây dựng mô hình kinh doanh gồm các bước:

Nghiên cứu và phân tích thị trường

• Xác định mục tiêu và lĩnh vực kinh doanh: Xác định rõ bạn muốn kinh doanh trong lĩnh vực nào và với mục tiêu gì.
• Nghiên cứu thị trường: Thu thập thông tin về thị trường, người tiêu dùng, cơ hội và đối thủ cạnh tranh.
• Phân tích SWOT: xác định các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức.

Xây dựng mô hình kinh doanh

• Xác định giá trị cốt lõi: Làm rõ giá trị mà sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn mang lại cho khách hàng, giải quyết vấn đề hay đáp ứng nhu cầu của họ một cách độc đáo.
• Mô tả quy trình cung cấp: Xác định cách thức sản phẩm hoặc dịch vụ được tạo ra, bao gồm quy trình sản xuất, phương pháp tiếp thị và các kênh phân phối để tiếp cận khách hàng.
• Định giá hợp lý: Đặt mức giá cho sản phẩm hoặc dịch vụ sao cho hợp lý, cạnh tranh và phản ánh đúng giá trị mà bạn mang lại cho người dùng.
• Xác định khách hàng mục tiêu: Tạo hồ sơ chi tiết về nhóm khách hàng mà bạn muốn hướng đến, bao gồm các đặc điểm nhân khẩu học, sở thích và nhu cầu.

Phát triển kế hoạch tiếp thị

• Xác định phương thức tiếp cận khách hàng: Xây dựng chiến lược để tiếp cận khách hàng mục tiêu và quảng bá sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn một cách hiệu quả.
• Lựa chọn kênh tiếp thị phù hợp: Chọn những kênh tiếp thị tốt nhất cho doanh nghiệp của bạn như truyền hình, mạng xã hội, quảng cáo trực tuyến, email marketing và SEO, tùy thuộc vào đối tượng khách hàng và mục tiêu của chiến dịch.
• Tạo nội dung và chiến dịch tiếp thị: Phát triển nội dung quảng cáo hấp dẫn và thiết kế các chiến dịch tiếp thị thu hút, giúp tăng cường tương tác và giữ chân khách hàng lâu dài.

Giám sát và tối ưu hoá

• Sử dụng công cụ theo dõi và đánh giá: Áp dụng các công cụ phân tích để giám sát hiệu suất của mô hình kinh doanh và chiến dịch tiếp thị, như Google Analytics, công cụ theo dõi doanh số và các chỉ số KPI.
• Điều chỉnh dựa trên dữ liệu: Phân tích dữ liệu thu thập được để thực hiện những điều chỉnh cần thiết cho mô hình kinh doanh và chiến dịch tiếp thị, tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và gia tăng lợi nhuận.
• Liên tục cải tiến: Dựa trên phản hồi của khách hàng và kinh nghiệm thực tế, luôn học hỏi và phát triển mô hình kinh doanh, đảm bảo nó phù hợp và đáp ứng được yêu cầu thị trường.

Một số mô hình kinh doanh tiềm năng tại Việt Nam

Mô hình Canvas

Mô hình canvas được các công ty sử dụng để quản lý và hình thành chiến lược kinh doanh, tạo động lực tăng trưởng mới. Mục tiêu của mô hình Canvas là định vị và triển khai kế hoạch kinh doanh nhằm ổn định hoạt động và tăng trưởng lợi nhuận.

9 yếu tố căn bản trong canvas gồm:

• Đối tượng khách hàng chính
• Giá trị của sản phẩm mang lại cho khách hàng
• Phương tiện truyền thông và kênh phân phối
• Quan hệ khách hàng
• Doanh thu bán hàng dự kiến
• Nguồn lực chính cho dự án
• Đối tác dự án
• Các hoạt động chính
• Cơ cấu chi phí hoạt động

Mô hình B2B

Loại hình kinh doanh B2B (Business to Business) là mô hình thương mại điện tử, trong đó các doanh nghiệp giao dịch và mua bán sản phẩm, dịch vụ hoặc nguyên liệu với nhau. Các sản phẩm và dịch vụ trong B2B thường mang tính chuyên nghiệp và chất lượng cao, hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh. Giao dịch B2B có thể bao gồm vật liệu sản xuất, thiết bị, phần mềm và dịch vụ tư vấn.

Mô hình B2C

Business to Customer (B2C) là mô hình thương mại điện tử, trong đó doanh nghiệp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng cá nhân qua các kênh trực tuyến hoặc cửa hàng truyền thống. Đây là mô hình phổ biến nhất hiện nay, giúp doanh nghiệp tạo trải nghiệm mua sắm hấp dẫn và phục vụ người tiêu dùng cuối cùng. Các doanh nghiệp B2C tập trung vào việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ chất lượng dựa trên hiểu biết về nhu cầu và mong muốn của khách hàng.

Mô hình C2C

Mô hình kinh doanh Customer to Customer (C2C) là hình thức kinh doanh thương mại điện tử, trong đó cá nhân hoặc người tiêu dùng trực tiếp mua bán hàng hóa, dịch vụ cho nhau qua các nền tảng trực tuyến hoặc qua trung gian của bên thứ ba. Các ví dụ phổ biến của mô hình C2C bao gồm các trang thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, và các website giao dịch, trao đổi như Chợ Tốt.

Mô hình kinh doanh online

Trong thời đại công nghệ phát triển, mô hình kinh doanh online ngày càng trở nên phổ biến và bùng nổ. Hình thức kinh doanh này chủ yếu được thực hiện trên các nền tảng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử và website, thuận tiện cho cả người mua và người bán và dễ dàng tiếp cận khách hàng tiềm năng.

Mô hình kinh doanh online có nhiều ưu điểm vượt trội như:

• Tiết kiệm chi phí mặt bằng và nhân viên
• Tiếp cận tệp khách hàng trên phạm vi rộng
• Tiện lợi cho khách hàng trong việc lựa chọn và thanh toán

Mô hình tiếp thị liên kết – Affiliate Marketing

Tiếp thị liên kết là hình thức kiếm tiền trực tuyến bằng cách giới thiệu sản phẩm hoặc dịch vụ của người khác. Người tiếp thị sẽ nhận hoa hồng khi khách hàng nhấp vào liên kết của họ và thực hiện mua hàng hoặc xem sản phẩm/dịch vụ.

Ví dụ, các KOL hoặc Reviewer trên TikTok, Facebook kiếm tiền bằng cách quảng bá sản phẩm trên Lazada hoặc Shopee, sau đó gắn link tiếp thị vào bài viết hoặc video. Khi khách hàng nhấn vào link và mua hàng, người tiếp thị sẽ nhận được hoa hồng từ nhà cung cấp.

Mô hình Agency

Doanh nghiệp hoạt động theo mô hình agency là đơn vị chuyên cung cấp các dịch vụ marketing cho các doanh nghiệp khác. Đội ngũ nhân sự của agency bao gồm những chuyên gia marketing giàu kinh nghiệm và chuyên môn. Họ sẽ tư vấn, đồng thời thực hiện các chiến dịch marketing nhằm hỗ trợ doanh nghiệp khách hàng đạt được các mục tiêu kinh doanh.

Mô hình kinh doanh nhượng quyền

Hình thức nhượng quyền thương hiệu cho phép bên nhượng quyền ủy thác cho bên nhận nhượng quyền quyền kinh doanh các sản phẩm, dịch vụ, thương hiệu và bí quyết kinh doanh. Bên nhận nhượng quyền sẽ phải trả một khoản phí trong một khoảng thời gian nhất định.

Một số ví dụ về các thương hiệu nhượng quyền nổi tiếng bao gồm Mixue, KFC, lẩu băng chuyền Kichi Kichi và McDonald’s.

Mô hình Blockchain

Mô hình Blockchain là một công nghệ phân tán cho phép lưu trữ dữ liệu dưới dạng các khối liên kết với nhau. Chuỗi dữ liệu này không thể bị thay đổi hoặc xóa bỏ, mà chỉ có thể thêm thông tin mới vào.

Blockchain đang được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, bao gồm tài chính, chuỗi cung ứng, y tế và giáo dục. Nhiều doanh nghiệp cũng đang tích hợp blockchain vào mô hình kinh doanh của mình, như Binance và Northern Trust.

Mô hình kinh doanh gia đình

Mô hình gia đình là hình thức doanh nghiệp tư nhân, trong đó chủ doanh nghiệp là thành viên quản lý cốt cán đều có mối quan hệ huyết thống với nhau.

Ví dụ tập đoàn Samsung do Lee Kun Hee sáng lập và các thành viên trong gia tộc nắm giữ phần lớn cổ phần của tập đoàn.

Hiểu rõ mô hình kinh doanh là gì và lựa chọn mô hình phù hợp là bước quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển doanh nghiệp. Một mô hình kinh doanh tốt sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả hoạt động, tăng khả năng cạnh tranh và tồn tại vững vàng trong thị trường ngày càng biến động. Đừng quên theo dõi CNV để cập nhật thêm nhiều nội dung hữu ích về chăm sóc khách hàng.